NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
132 - (2358) حدثنا
يحيى بن يحيى.
أخبرنا
إبراهيم بن
سعد عن ابن
شهاب، عن عامر
بن سعد، عن
أبيه. قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "إن أعظم
المسلمين في
المسلمين
جرما، من سأل
عن شيء لم يحرم
على
المسلمين،
فحرم عليهم،
من أجل مسألته".
{132}
Bize Yahya b. Yahya rivayet
etti. (Dediki): Bize İbrahim b. Sa'd, İbni Şihâb'dan, o da Amir b. Sa'd'dan, o
da babasından naklen haber verdi. (Şöyle demiş): Resulullah (Sallallahu Aleyi
ve Sellem):
«Şüphesiz kî,
müslumanların müslümanlar hakkında en büyük suçlusu o kimsedir ki, müslümanlara
haram kılınmayan bîr şeyi sorar da, o sorduğu için kendilerine o şey haram
kılınır.» buyurdular.
133 - (2358) وحدثناه
أبو بكر بن
أبي شيبة وابن
أبي عمر. قالا:
حدثنا سفيان
بن عيينة عن
الزهري. ح
وحدثنا محمد
بن عباد.
حدثنا سفيان
قال: (أحفظه
كما أحفظ بسم
الله الرحمن
الرحيم)
الزهري: عن
عامر بن سعد،
عن أبيه، قال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم "أعظم
المسلمين في
المسلمين
جرما، من سأل
عن أمر لم
يحرم، فحرم
على الناس من
أجل مسألته".
{133}
Bize bu hadîsi Ebû Bekr
b. Ebî Şeybe ile İbni Ebî Ömer de rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize Süfyan b.
Uyeyne, Zührî'den rivayet etti. H.
Bize Muhammed b. Abbâd
dahi rivayet etti. (Dediki): Bize Süfyân rivayet etti. (Dediki): Ben bunu
besmeleyi ezberlediğim gibi bellemİşimdir. Zührî, Âmir b. Sa'd'dan, o da
babasından naklen rivayet etti. (Şöyle demiş): Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem):
«Müslümanların
müslümanlar hakkında en büyük suçlusu o kimsedir ki : Haram kılınmayan bir şeyi
sorar da o sorduğu için insanlara o şey haram kılınır.» buyurdular.
133-م - (2358)
وحدثنيه
حرملة بن
يحيى. أخبرنا
ابن وهب. أخبرني
يونس. ح
وحدثنا عبد بن
حميد. أخبرنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر.
كلاهما عن
الزهري، بهذا
الإسناد. وزاد
في حديث معمر
"رجل سأل عن
شيء ونقر عنه".
وقال في حديث
يونس: عامر بن
سعد؛ أنه سمع
سعدا.
[ش
(ونقر عنه) أي
بالغ في البحث
عنه
والاستقصاء].
{m-133}
Bu hadîsi bana Harmele b.
Yahya da rivayet etti. (Dediki): Bize İbni Vehb haber verdi. (Dediki): Bana
Yûnus haber verdi. H.
Bize Abd b. Humeyd de
rivayet etti. (Dediki): Bize Abdürrezzâk haber verdi. (Dediki): Bize Ma'mer
haber verdi.
Her iki râvi Zühri'den
bu isnadla rivayette bulunmuşlardır. Ma'mer'in hadîsinde:
«Bir adam bir şeyi sorar
da dibine darı ekerse...» ziyadesi vardır. Yûnus'un hadîsinde ise: «Âmir b.
Sa'd'dan, o da Sa'd'dan işitmiş olmak üzere...» demiştir.
İzah:
Bu rivayetlerden Hz.
Sa'd hadîsini Buhârî «Kitâbu'l-İğtisam»'da tahric etmiştir.
Babımızın birinci
hadîsi İslâm'ın kaidelerinden biridir. Bu hadîs «Hac bahsinde (1337) geçmiş ve
şerhedilmişti. Babımızın diğer hadîslerinden maksad da çök sual sormayı,
bilhassa vuku bulmamış şeylerin sorulmasını yasak etmektir. Çok sual sormak şu
sebeplerden dolayı kerih görülmüştür :
1- Müslümanlara o şeyin
haram kılınmasına sebep olabilir. Bu suretle onlara meşakkat celbetmiş olur.
2- Verilen cevabda
soran için hoşlanmıyacağı bir şey olabilir.
3- Ashab-ı kiram tekrar
tekrar sual sormakta ısrar ederlerdi. Bu ise Nebi (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'e eziyet verirdi. Helâklarına sebep olabilirdi. Bundan dolayıdır ki,
ALLAH Teâlâ :
«Ey iman edenler, çok
şeyler sormayın. Çünkü size açıklanırsa fenanıza gider.» [Maide 101] buyurarak
lüzumlu lüzumsuz; olmuş veya olmamış her şeyi yasak ettiği gibi,
«Şüphesiz ki Allah ve
Resulüne eziyeî verenlere Allah hem dünyada, hem âhİrette lanet eder, onlar
için dehşetli azab hazırlanmıştır.» [Ahzab 57] buyurarak Resulüne eziyeti de
haram kılmıştır.
Kaadî İyad hadîsteki
cürmü müslümanlara meşakkat vermek diye tefsir etmişse de Nevevî bunu
beğenmemiş, hattâ bâtıl olduğunu söylemiş, sonra sözüne şöyle devam etmiştir:
«Doğrusu bu hadîsin şerhinde Hattâbî ile Tahrir sahibinin ve cumhur ulemânın
söyledikleridir. Ki şudur : Burada cürümden murad suç ye günahtır. Bu hadîs
lüzumsuz yere tekellüf ve ısrar göstererek sual soranlar hakkındadır. Bir
zaruretten dolayı meselâ bir şey vuku bulduğu için sual sormak günah değildir.
Bu husûsda muaheze yoktur. Hadîs-i şerîfde başkasına zarar verecek bir şey
yapmanın günah olduğuna delil vardır.»